Bedenkelijke leiders

Binnen elke stroming zijn er ‘leiders, leraren, priesters (m/v/x)’ etc. die misbruik maken van hun macht. We lezen er vaak over en denken dat die dingen ver van ons bed gebeuren. Maar ook binnen ons heksenwereldje in Nederland kunnen we ermee te maken krijgen. Zelf loop ik al meer dan twee decennia mee en heb er al heel wat gezien. Ook hier zijn kleine en grotere “guru’s” die van hun positie misbruik maken ten koste van hun leerlingen, cursisten, volgelingen, cliënten, etc.

Met misbruik bedoel ik hier niet alleen lichamelijk misbruik, maar vaker nog bedenkelijke vormen van emotionele en spirituele manipulatie. Hun werk is, (minstens gedeeltelijk) gericht op het krijgen van macht en op de kick van zelfverheerlijking.

Soms is het best lastig er door heen te kijken. Sommige leiders beginnen heel oké en lijken heel interessant. Ze komen zelfverzekerd en sympathiek over. Ze zorgen ervoor dat jij, in ieder geval in het begin, het gevoel hebt dat je eindelijk thuisgekomen bent. Maar ze kunnen zich door de tijd heen ontwikkelen tot gevaarlijke manipulators. Deze leiders hebben regelmatig zelf niet eens in de gaten dat zij dit doen.

Door de jaren heen heb ik gemerkt dat er kenmerken zijn die je gerust als gele en rode vlaggen kunt beschouwen.

Hieronder som ik een aantal van die kenmerken op die je in de gaten kunt houden als je een groep, opleiding, coven, training of iets dergelijks wilt gaan volgen of dit al doet. Herken je er maar eentje, dan is waakzaamheid meestal voldoende. Gaar het om meerdere punten, dan is vertrek waarschijnlijk je beste keuze.

(En voor de ‘leiders’ die zich hierin herkennen, voel je gerust aangesproken).

• Hij/zij/hen houdt niet van tegenspraak en kan daar met onverwachte hardheid op reageren.

• De leider lijkt meerdere gedragsstijlen te hebben en reageert soms extreem en/of onvoorspelbaar wisselvallig.

• Er is een niet goed te benoemen “ongepastheid” in zijn/haar/hun gedrag en reageren

• Hij/zij/hen vertoont lichamelijk overschrijdend gedrag.

• Mensen dicht om hem/haar/hen heen zijn vaak jaknikkers. Ze spreken, denken precies zoals de leider, of zijn stiller en maken zich kleiner dan logisch zou zijn. Als je doorvraagt verwijzen ze al gauw door naar een ander of de leider zelf.

• Als je steun zoekt omdat er iets niet goed gaat, je iets niet begrijpt, of omdat je het ergens niet mee eens bent, trekt dit type leider de handen van je af, richt een schuldvraag naar je of gaat je koeioneren. Vaak word je dan in een positie gebracht waarin je gaat twijfelen over je eigen (gezonde) oordeel.

• Er is weinig respect voor “collega’s”. Die zijn allemaal fout. (Wij-zij mentaliteit)

• De leider zorgt ervoor dat jij je speciaal voelt omdat je hem/haar/hen volgt, niet om wie je zelf bent.

• Er wordt steeds geprobeerd je (voor langere tijd) vast te leggen.

• Je begint op nul. Wat je ook aan kennis, talent, kracht of (levens)ervaring meebrengt, je moet altijd van voor af aan opnieuw beginnen. Desnoods wordt het zelfs eerst afgebroken.

• Alles wordt vanuit één specifieke visie en methode benaderd. De bedoeling is dat jij dit ook gaat doen.

• Hij/zij/hen maakt zichzelf nooit werkelijk kwetsbaar. Hij/zij/hen zal eventuele fouten/zwakheden van zichzelf altijd aan anderen wijten of doen alsof ze bedoeld zijn als lesvoorbeeld voor jou.

• Taalgebruik/Tekens: Grote woorden voor kleine dingen. Eigen woorden of andere betekenissen geven aan bestaande woorden. Zelfgemaakte woorden. Standaardwoordjes of tekens om elkaar te bevestigen/herkennen.

• ‘Niet over de muur mogen kijken’. Bestuderen van materiaal buiten de eigen invloed om wordt afgeraden/verboden. Deelnemen aan cursussen/trainingen/workshops buiten de eigen ‘kliek’ om wordt afgekeurd.

• Er zijn titels en privileges voor ‘volgelingen’ die loyaal/kritiekloos/fanatiek zijn. En zeker voor hen die nieuwe cliënten werven voor de ‘leider’.

• De leider doet dingen die niet passen in zijn/haar/hun betoog. Maar die heeft daar uiteraard een uitzonderingspositie voor.

• (Sommige) volgelingen worden t.o.v. (bepaalde) vrienden, familie, bekenden, groepen, omgeving of zelfs van mede-volgelingen weggehouden.

• Er worden stappen van je gevraagd die (nog) niet passen bij jouw leven, beleving of achtergrond. Het gaat hier niet om kleine uitdagingen, maar om stappen met consequenties voor hetgeen waar jij verantwoordelijk voor bent of zorg voor draagt. (bijvoorbeeld je werk, relatie, gezondheid, gezin, familie, financiën, etc.)

• De leider claimt kwalificaties/diploma’s/ervaring die hij/zij/hen niet heeft. Vaak rommelt hij/zij/hen met onderdelen van methoden & kennis waarvan de achtergrond, context en mogelijke gevolgen nauwelijks bij hem/haar//hen bekend zijn.

• Je voelt je vaak verward. Niet zoals je soms wat verward kunt zijn omdat je nieuwe dingen leert, maar het blijft veel langer. Je wordt een soort van mistig in je denken, doen, ervaren en/of voelen. Of je hebt het gevoel dat je altijd achter de zaken aan moet hollen en het nooit helemaal kan bevatten. Er wordt je steeds beloofd dat je “er komt” maar het grote resultaat blijft uit. Het zorgt er wel voor dat jij steeds weer doet wat je gezegd wordt en je eigen grenzen hiervoor overschrijdt.

Tenslotte:

Zoals gezegd zijn dit allemaal gele en rode vlaggen. Herken je meerdere punten, ga dan niet met de betreffende leraar in zee. Is dat al gebeurd, overweeg dan weg te gaan. Schaam je niet, want het kan ons allemaal overkomen, juist omdat het vaak zo geleidelijk gaat. Zoek eventueel hulp van buitenaf(!) als je twijfelt, of om te kijken waarom het misschien niet zo makkelijk is om weg te gaan. Er zijn hier genoeg mensen in het beheer/moderators en mensen die zij kunnen aanbevelen, die je met open armen en zonder bedenkelijke bijbedoelingen willen ontvangen.